Vừa qua, NHNN đã ban hành, trình ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế chính sách về thanh toán, như: (i) Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) ngày 18/01/2024; Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2024/NĐ-CP ngày 15/5/2024 về TTKDTM, trong đó có các quy định nhằm thúc đẩy TTKDTM, tạo thuận lợi cho chuyển đổi số ngành Ngân hàng và phát triển các sản phẩm, dịch vụ thanh toán mới, tiện ích, an toàn; (ii) Thống đốc NHNN ban hành Chiến lược phát triển các hệ thống thanh toán tại Việt Nam đến năm 2030 (Chỉ thị 02/CT-NHNN ngày 15/01/2024 về việc đẩy mạnh chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng; (iii) NHNN đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng; (iv) NHNN đã ban hành 07 Thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Các TCTD và Nghị định 52/2024/NĐ-CP, gồm: Thông tư số 07/2024/TT-NHNN ngày 21/6/2024 quy định về hoạt động đại lý thanh toán; Thông tư số 08/2024/TT-NHNN ngày 25/6/2024 quy định về việc quản lý, vận hành và sử dụng Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng Quốc gia; Thông tư số 15/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về cung ứng dịch vụ TTKDTM; Thông tư số 17/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán; Thông tư số 18/2024/TT-NHNN ngày 28/6/2024 quy định về hoạt động thẻ ngân hàng; Thông tư số 40/2024/TT-NHNN ngày 17/7/2024 quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) và Thông tư số 41/2024/TT-NHNN ngày 17/7/2024 quy định về giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng, hoạt động cung ứng dịch vụ TGTT.
Các văn bản pháp lý, cơ chế, chính sách về thanh toán được ban hành đã tạo lập khuôn khổ pháp lý cho hoạt động TTKDTM, tạo sự đồng bộ và điều kiện thuận lợi cho phát triển TTKDTM, thúc đẩy hoạt động ngân hàng số, ứng dụng công nghệ mới và đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán, cũng như góp phần hạn chế việc sử dụng giấy tờ giả mạo để mở tài khoản thanh toán/phát hành thẻ/Ví điện tử cho mục đích giao dịch gian lận, lừa đảo vi phạm pháp luật.
NHNN tiếp tục tổ chức triển khai tích cực các Đề án, Chương trình, Kế hoạch, chính sách nhằm thúc đẩy TTKDTM và hoạt động ngân hàng số, Kế hoạch của ngành Ngân hàng triển khai Quyết định 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06); Kế hoạch 01/KHPH-BCA-NHNN về thực hiện các nhiệm vụ tại Đề án 06 nhằm thúc đẩy, tạo thuận lợi cho các TCTD, tổ chức TGTT cung ứng các sản phẩm, dịch vụ thanh toán an toàn, bảo mật, tiện ích, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của khách hàng; tiếp tục chỉ đạo các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, tổ chức TGTT triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng theo quy định tại Quyết định 2345/QĐ-NHNN; đồng thời, thực hiện tốt công tác giám sát các hệ thống thanh toán quan trọng và giám sát hoạt động cung ứng dịch vụ TGTT đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán.
NHNN khuyến khích các TCTD triển khai chuyển đổi số, kết nối, hợp tác với các ngành, lĩnh vực khác nhau để hình thành và mở rộng hệ sinh thái số, cung ứng sản phẩm dịch vụ lấy khách hàng làm trung tâm, cung cấp trải nghiệm giao dịch liền mạch, cá nhân hóa. Nhiều ngân hàng đã và đang ứng dụng các công nghệ mới (như trí tuệ nhân tạo/học máy, dữ liệu lớn,…) trong các hoạt động nghiệp vụ, phân tích hành vi, nhu cầu, đánh giá khách hàng giúp tối ưu hóa, cá nhân hóa việc cung ứng sản phẩm, dịch vụ cũng như tự động hóa quy trình, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Một số kết quả: Nhiều sản phẩm, dịch vụ ngân hàng thân thiện giàu tiện ích, đem lại giá trị thiết thực đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của khách hàng. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...). Nhiều TCTD tại Việt Nam có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số. Đến nay, hơn 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản thanh toán tại TCTD.
Trong bảng xếp hạng Bộ chỉ số đánh giá chuyển đổi số (DTI) do Bộ Thông tin & Truyền thông công bố, NHNN liên tiếp được xếp thứ hạng cao, nằm trong tốp đầu về chỉ số chuyển đổi số Bộ, ngành DTI, chỉ số thể chế số, chỉ số an toàn thông tin mạng.
Kếtquả hoạt động TTKDTM và hoạt động ngân hàng số trong 7 tháng đầu năm 2024 tiếp tục có sự tăng trưởng tích cực: Số liệu hoạt động thanh toán trong 7 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ 2023 cho thấy: Giao dịch TTKDTM tăng 58,44% về số lượng và 35,13% về giá trị, qua kênh Internet tăng 49,83% về số lượng và 33,72% về giá trị, qua kênh điện thoại di động tăng 59,09% về số lượng và 37,97% về giá trị, qua QR Code tăng 106,83% về số lượng và 105,51% về giá trị. Giao dịch qua Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng tăng 6,35% về số lượng và tăng 29,54% về giá trị; qua Hệ thống bù trừ, chuyển mạch giao dịch tài chính tăng 36,27% về số lượng và 21,05% về giá trị.
Định hướng, giải pháp trong thời gian tới
Tập trung triển khai thực hiện Nghị định số 52/2024/NĐ-CP; các Thông tư quy định chi tiết, hướng dẫn Luật Các TCTD, Nghị định 52/2024/NĐ-CP; xây dựng, tổ chức triển khai kế hoạch thực hiện Nghị định về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng (sau khi được ban hành).
Tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các nội dung tại Kế hoạch triển khai Đề án phát triển TTKDTM giai đoạn 2021 - 2025, Kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng, Kế hoạch 01.
Tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn và bảo mật hoạt động thanh toán, ngân hàng; chỉ đạo các đơn vị cung ứng dịch vụ tích cực triển khai các giải pháp an toàn, bảo mật trong thanh toán trực tuyến, thanh toán thẻ ngân hàng để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của khách hàng; đồng thời, đẩy mạnh truyền thông, giáo dục tài chính nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho công chúng trong sử dụng sản phẩm, dịch vụ tài chính, ngân hàng.
